من خیلی دوست دارم برنامه ای در امور مذهبی و معنویت همانند برنامه های کلاسی داشته باشم تا بتوانم از این همه کارهای مباح و مستحب در کنار واجبات بهره ببرم. هر جا که مراجعه می کنم بر استحباب امور و یا آن اعمال تأکید شده است. درخواست دارم برنامه ای مذهبی که بتوان در بهترین فرصت و بهترین اوقات آن را جهت رسیدن به کمالات و معنویات اجرا نمود تا خداوند نیز از انسان خشنود باشد؟

روحیه معنوی شما را می ستاییم. برای اینکه برنامه معنوی و عبادی داشته باشید ابتدا به چند نکته توجه نمایید :
1- برنامه غذایی و درسی و مطالعاتی و عبادی هر فرد متناسب با شرایط روحی و جسمی و خانوادگی و اجتماعی و اقتصادی و سلائق او است و نمی توان بدون در نظر گرفتن این عوامل و شرایط برنامه ای خاصی تنظیم نمود.
2- در این گونه موارد بهترین راه رعایت حد وسط و تعادل است به گونه ای که در این مسیر دچار زیاده روی و تفریط نشویم و حود را در معرض آسیب وضرر و زیان قرار ندهیم .
3- مشی انسان مومن در زندگی باید معقول و منطقی و معتدل باشد و تدریج در سیر و حرکت در زمینه های مختلف را رعایت کند و شوق او به کمال و تعالی موجب عجله کردن و سرعت بی مورد و بی حساب در امور زندگی و معنویات او نگردد .
4- شما به عنوان یک جوان باید نشاط جوانی و شادابی خود را حفظ کنید و از آن نهایت استفاده را ببرید . بنا بر این ورزش و دیدن برنامه های تلویزیونی مناسب و مفید و هم صحبتی و انس با دوستان اگر به صورت کنترل شده وهمراه با بصیرت و درایت باشد مدد کار و معین شما در امور معنوی است و منافاتی با سیر و سلوک معنوی ندارد .
5- وظیفه مهم و فوری ما رعایت دقیق عمل به واجبات و ترک محرمات و توجه داشتن به نماز و به ویژه نماز اول وقت است . رعایت دستورات اسلامی ورعایت تقوا بهترین ضامن رشد و تعالی معنوی و سلوک روحانی است .
6- بهترین راه چاره برای این منظور داشتن و تنظیم برنامه و دستورالعمل خودسازی و اخلاقی است. تنظیم برنامه خودسازی به لحاظ زمان بندی به عهده خود شما است، کاری که ما می توانیم انجام دهیم، ارایه مواردی است که شما باید در برنامه ریزی و زمان بندی از آن استفاده کنید و در دستورالعمل خودسازی بگنجانید.
7- هر دستورالعمل اخلاقی دارای چند مولفه اصلی است.
1- انجام کارهایی که باعث افزایش اطلاعات و عقلانیت انسان می شود. برای این منظور باید سیر مطالعاتی داشته باشید و در مسایل اساسی زندگی فکر کنید.
2- انجام وظایف دینی از قبیل انجام واجبات و وظایف اجتماعی و ترک محرمات.
3- انجام عبادات و مستحبات و تقویت ارتباط با خدای متعال و اولیای او.
4- تنظیم روابط اجتماعی بر اساس اصول اخلاقی اسلام و آداب معاشرت.

دستورالعمل اخلاقی:
1- نماز اول وقت: اگر کار اهمى با نماز اول وقت در تعارض نباشد نماز اول وقت را ترک نکنید. روایات و نیز بزرگان نماز اول وقت را اکیدا سفارش کرده‏اند. امام صادق(ع) مى‏فرمایند: H}«لکل صلاة وقتان: اول و آخر، فاول الوقت افضله و لیس لاحد ان یتخذ آخر الوقتین وقتا الا من عله و انما جعل آخر الوقت للمریض و المعتل و لمن له عذر و اول الوقت رضوان الله و آخر الوقت عفو الله{H؛ براى هر نمازى دو وقت است: اول وقت و آخر وقت پس اول وقت برتر و با فضیلت‏تر است و براى کسى نشاید که آخر وقت را وقت (نماز) اتخاذ کند مگر از روى علتى و آخر وقت فقط براى شخص بیمار و ناتوان و کسى که داراى عذرى است مى‏باشد و اول وقت خشنودى خدا را در بردارد ولى آخر وقت عفو خدا را» V}(میزان ‏الحکمه، ج 5، ص 401، روایت 10390).{V
3- مستحبات نشاط‏آور: از میان مستحبات از نمازهاى نافله گرفته تا دعاى کمیل و ندبه و... فقط و فقط آنهایى را انجام دهید که براى شما نشاط‏آور است و از تحمیل نفس بر مستحبات پرهیز کنید فقط به اقبال قلب بنگرید هر عمل مستحبى که قلب بدان اقبال داشت و برایتان نشاط‏بخش و حال‏آور بود به همان اکتفا کنید، حتى نسبت به نماز شب که سفارش زیادى شده است اگر نشاط نداشتید یا اصلاً نخوانید یا خیلى خیلى خلاصه در ظرف ده دقیقه تمام یازده رکعت را با حذف مستحبات بخوانید.
4- بهره‏گیرى از ثقل اکبر و قرآن کریم و انس با آن. چه این که هم تلاوت و حفظ قرآن به انسان نورانیت بخشیده و معنویت مى‏دهد و هم آشنایى با معارف آن (هرکسى در حد خودش حتى در حد ترجمه) موجب رشد روحى مى‏باشد. زیرا معارف قرآن و آیاتش نسخه‏هایى است براى درمان دردها و مشکلات. گرچه در برداشت از آیات متشابه باید جانب احتیاط را پیشه کرد و آن را به اهلش واگذار نمود و گرنه ممکن است خود آن موجب گرفتارى گردد.
5- بهره‏گیرى از ثقل اصغر و ائمه هدا(ع) و توسل به ایشان. باید توجه داشت که توسل به حضرات معصومین(ع) هم خود توجه به حق تعالى و عالم ملکوت است و هم زمینه ساز بهره‏گیرى بیشتر از فیض ربوبى و کسب توفیقات بیشتر. بنابراین نمى‏توان چنین پنداشت که به ائمه(ع) توسل داشته‏ایم ولى جوابى نگرفته‏ایم. زیرا همان توفیق توسل خود توجه به حق بوده است و مایه دورى از غفلت. پس خود جواب بوده است و چه بسا که همین روحیه کمال خواهى و به دنبال معنویت بودن از آثار و برکات همان توسلات باشد که باید ادامه یابد. چه بسیارند کسانى که از غفلت خود نیز غافلند و یا پس از توجه در صدد درمان بر نمى‏آیند. از این رو باید سپاسگزار نعمت‏ها و معنویات به دست آمده بود و درخواست استمرار و افزایش آن را از خداوند داشت.
6- دائم‏الوضوء: سعى کنید همیشه وضودار باشید و اگر براى شب قبل از خواب وضو بگیرید کافى است و چنانچه نیمه ‏شب براى کارى برخاستید و خواستید دوباره بخوابید وضو لازم نیست اگر آب وضو را با حوله خشک کنید از جهتى بهتر است.
7- زیارت اهل قبور: هفته‏اى یک بار به زیارت اهل قبور مؤمنین و شهداى عزیز بروید و روزى چند دقیقه در مکانى خلوت واقعیت مرگ و رفتن از دنیا ونیاز به توشه آخرت را در دل خود با فکرى عمیق جا بیندازید و اگر غفلت شما آن قدر زیاد نیست حداقل هفته‏اى یک بار نیمساعت را به این فکر اختصاص دهید مخصوصا اگر این فکر در خود محیط قبرستان باشد.هدف این است که دل تکان بخورد و رغبت خود را به دنیا کم کند و به فکرآخرت و عالم قبر و قیامت بیفتد.
8- پرهیز از مجالست و همنشینى با اهل دنیا و دور از معنویت. چه آنکه از رسول اکرم(ص) نقل شده است که فرمود: «به خاطر برخورد با اهل دنیا قلبم زنگار گرفته و مکدر مى‏شود و براى جبران آن روزى هفتاد مرتبه استغفار مى‏کنم». خداوند نیز در سوره «نجم آیه 29»مى‏فرماید: H}فاعرض عن من تولى عن ذکرنا و لم یرد الا الحیوه الدنیا. پس از کسانى که از یاد ما روى گرداندند و جز زندگى دنیا را نخواستند اعراض کن و روى بگردان.
9- هیچگاه خالی از مطالعه نباشید. اگر کسی بخواهد در این راه ثابت قدم بماند باید دائما بر آگاهی و ایمان خود بیافزاید. توصیه می کنیم که سیر مطالعاتی داشته باشید و در حوزه های زیل مطالعه نمایید:
اعتقادی و اندیشه ای, اخلاق اسلامی, زندگی, سیاسی و اجتماعی, تاریخ و تمدن اسلامی, متون دینی.
در این زمینه می توانید از سیر مطالعاتی شهید مطهری استفاده نمایید.
10- حضور در مجالس ذکر اهل بیت, سخنرانی, درس اخلاق و مراسم مذهبی می تواند به صفای باطن شما کمک نماید.
11- اجتناب از گناه و توبه از گناهان گذشته: گاهى اوقات علت توفیق نیافتن گناهانى است که مرتکب شده‏ایم همانگونه که در روایات به آن اشاره شده است. در آغاز هر کارى کمى مکث کنید اگر آن کار گناه نیست انجام دهید و گرنه بدون معطلى ترک کنید.
12. ترک آرزوهاى طولانى: آرزوهاى طولانى و دست نیافتنى دنیوى چیزى جز حسرت و کدورت دل در پى ندارد.
13- حضور در مساجد و نماز جماعت و جمعه در این زمینه بسیار مفید و موثر است.
محیط دانشگاه تاثیرات منفی فراوانی برای دانشجویان مذهبی می تواند داشته باشد، ولی در صورتی که به صورت منفعل عمل نکنند و با قدرت عمل کنند، می توانند جزء ا فراد تاثیر گذار باشند و نه تاثیر پذیر صرف. البته چنین محیطی می تواند ارزیابی مثبتی هم داشته باشد زیرا حفظ ایمان و تقوا در چنین محیطی باعث قدرت معنوی و پایداری ایمانی بیشتر دانشجویان مومن می شود. در صورتی که برای ترک گناهان بکوشید و به این برنامه به صورت منظم عمل نمایید، تردیدی نداشته باشید که باعث تقویت معنویت و نورانیت شما خواهد شد.

برای مطالعه در این زمینه منابعی از کتابهای اخلاقی و عرفان عملی معرفی می شود:
1. اوصاف الاشراف، خواجه نصیرالدین طوسی
2. منازل السائرین، خواجه عبدالله انصاری
3. جامع السعادات، نراقی
4. الاخلاق، شبر
5. سیر و سلوک، بحرالعلوم
6. لب اللباب، علامه طباطبایی
7. رساله لب اللباب : سید محمد حسین حسینی تهرانی
8. تهذیب نفس یا خودسازی: استاد ابراهیم امینی
9. خودشناسی برای خودسازی : استاد مصباح یزدی.
10. نردبان آسمان، نوشته اکبر اسدى، (از آیت ‏الله بهاء الدینى).
11. سلوک معنوى، نوشته اکبر اسدى، (از آیت ‏الله بهاء الدینى).